Bahailik’te Peygamberlik - Alisa Alihuseynli - Eski Yeni Yayınları

19. yüzyıl Mezhepler Tarihi açısından hareketli geçen dönemler arasında sayılabilir. Hindistan’da Ahmedîlik, İran’da Bahâilik ortaya çıkmış, Suudi Arabistan’da Vahhâbîlik teşekkülünü tamamlamıştır. Tüm bu oluşumların yanında var olan birçok ekol kendi içinde değişimler ve dönüşümler geçirmiştir. Saydığımız grupların oluşumu 19. yüzyılı incelenmeye değer kılmakla birlikte, bu yüzyıl içerisinde oluşmuş ekol ve mezhepleri de incelemeye değer kılmaktadır. Yukarıda sözünü ettiğimiz gruplar arasında Bahâilik, Şia içerisinden çıkmış ve daha sonra din iddiasında bulunmuş olması sebebiyle önem kazanmaktadır. Ortaya çıkan mezhep ve dinleri incelemeye konu yapmak, onların inanç esaslarını tespit etmekten ve anlamaktan geçmektedir. Hiç şüphesiz peygamberlik, inanç esasları arasında önem taşıyan ve grubun temel yönelimlerini belirleyen bir olgudur. Buna ek olarak her inanç esası gibi peygamberlik inancı da süreç içerisinde değişiklik göstermektedir. Bu sebepten Bahâilik’teki peygamberlik inancının oluşumu ve gelişimi açısından araştırılması önem taşımaktadır. Şia’nın İmâmiyye kolu ve onun içinde oluşan Şeyhîlik ve Bâbîlik, Bahâiliğin tarihsel arka planını oluşturmaktadır. Bu sebeple Bahâiliğin peygamberlik inancı mezhepsel ve tarihsel arka planı dikkate alınarak araştırma konusu yapılmalıdır. Oluşan inanç esasının tarihi seyri ve bu seyir içerisinde yaşadığı dönüşümler, incelenmesi gereken bir diğer husustur. Buradan hareketle Bahâilikte peygamberlik inancıyla ilgili yapılacak araştırmanın Şia, Şeyhiyye ve Bâbiyye fırkalarını dikkate alması ve mezkûr gruplar ekseninde meseleyi incelemesi gerekmektedir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla Türkçe, Arapça ve İngilizce literatürde peygamberlikle ilgili müstakil bir araştırma bulunmamaktadır. Literatürdeki bu eksiklik bizi böylesi bir araştırma yapmaya sevk etmiştir. Bahâilik ile ilgili yapılan araştırmalarda kurucu ve öncü şahsiyetler olan Bâb lakaplı Mirza Ali Muhammed, Bahâullah lakaplı Mirza Hüseyin Ali, Abdülbaha lakaplı Abbas Efendi ve Şevki Efendi arasında peygamberlik inancıyla ilgili benzer ve farklı noktalar dikkate alınmamıştır. Buna ek olarak kurucu şahsiyetlerin her birinin yaşadığı dönemdeki sosyopolitik durumlar ve bunların yarattığı düşünsel etkiler göz ardı edilmiştir. Saydığımız bu eksiklikleri tamamlama ve ek olarak bu değişiklik ve benzerliklerin ne zaman ve niçin oluştuğunu, Bahâilik’teki peygamberlik inancının Şia ve Şeyhiyye ile olan benzerlik ve farklılıklarının ne boyutta olduğunu, tarihsel süreç içerisinde peygamberliğe hangi özelliklerin eklenip hangi özelliklerin çıkarıldığını tespit etmeyi amaçlamaktayız. Yapılacak böylesi bir araştırmanın sadece Türkçe literatüre değil, aynı zamanda İngilizce ve Arapça literatüre de katkı sağlayacağını düşünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Bahâilik; Peygamberlik; Bâb; Bahâullah; Abdulbaha; Şevki Efendi