Din-Siyaset İlişkisi-3 Abbâsiler Dönemi-Dinin Hayatından Hayatın Dinine

Emevî Devleti’ni kanlı bir darbe ile iktidardan uzaklaştıran Abbasoğulları 750 tarihinde kendi hanedanlarının adıyla Abbâsî Devleti’ni kurdular. Bu yeni devletin ilk iki halifesi Ebu¨’l-Abbas es-Seffah (750-754) ve Ebû Cafer el-Mansur (754-775) kurucu halifeler oldular. Her iki halife de önce kendileri adına darbe yapan ve iktidarlarını kendilerine ikram edenleri suikastlar tertipleyerek ortadan kaldırdılar. Ele geçirdikleri devletin meşruiyetini kanıtlamak için kendilerini Allah’ın yeryu¨zu¨ndeki gölgesi ilan ettiler. Bu devleti kurmak u¨zere kendilerini Allah’ın görevlendirdiğini ve Hz. Peygamber’in asıl varislerinin kendileri olduğunu ilan ettiler. Mansur Bağdat’ı yaptırdıktan sonra başkenti Bağdat’a taşıdı. Şiiler başta olmak u¨zere isyana kalkışan bu¨tu¨n grupları sert bir şekilde bastırdılar. Muhammed el-Mehdi (775-785) siyasi istikrarı bu¨yu¨k ölçu¨de sağlanmış yeni devlete sorunsuz halife oldu. Onun dönemi devlete ku¨sen geniş halk kitlelerinin yaralarının sarıldığı, devletle barıştıkları bir dönem oldu. Abbâsîler’in zirve dönemleri Halife Harun Reşid (786-809) ile başladı. Devlet artık siyasi, ekonomik, iç istikrar ve dinî duyarlılıklar adına gu¨ç ve kudretinin zirvesindeydi. Hârun Reşid’ten sonra Me’mun (813-833), Mu’tasım
(833-842) ve Vâsık (842-847) dönemlerinde Mutezile mezhebi devletin resmi mezhebi ilan edildi. Buna itirazı olanlar cezalandırıldı. Bu halifeler devletin resmi mezhebine karşı olan ilim adamlarını devlete karşı gelmekle suçladılar. Onlara ağır zulu¨mler, işkenceler yaptılar. Mihne dönemi adı verilen bu dönem Halife I. Mu¨tevekkil (847-861)
döneminde sona erdi. Bundan sonra Abbâsî Devleti gerileme ve yıkılış su¨recine girdi. İslâm medeniyetine önemli katkılar sunduğu gu¨nler geride kaldı. Bağdat hilafeti devlete egemen olan başka milletlerin kuklasına dönu¨ştu¨. Uzun yıllarca iç savaşlarla ve ayrılıkçı gu¨çlerle uğraştı. En sonunda 1258 yılında Moğollar tarafından yıkılarak tarih sahnesinden
kalktılar.