Divan-ı İlahiyat - Geredeli Mustafa Rumi Şabani - Mustafa Tatcı - H Yayınları

Divanını yayımladığımız Şeyh Mustafa Rûmî Efendi, Halveti/Şabani şeyhlerinden Geredeli Aziz lakabıyla tasavvuf tarihine geçmiş olan Şeyh Halîl Efendinin küçük oğludur. Geredeli Aziz ailesi, aile kökeninin Gerede ilçesi olması itibariyle Geredeliler olarak bilinirler. Şeyh Mustafa Rûmînin babası Şeyh Halîl Efendi, Halvetîlikin Cemaliyye ana kolundan şubelenmiş Şabâniyye kolunun Nasuhiyye ve Çerkeşiyye silsilesinden yetişerek, adıyla anılan Halîliyye kolunu kurmuştur.

Hakkındaki yazılı bilgilerin az olmasına karşılık, intisabı dolayısıyla ve üstadlarının şöhreti itibariyle silsile-nâmelerde ve tarikat kültüründe adından sıkça söz edilmektedir. Nitekim Şeyhi Çerkeşî Mustafa Efendinin, dönemin Padişahı Sultan 2. Mahmudun isteği üzerine yazdığı Risale fî-Tahkîkit-Tasavvuf başlıklı fetvayı içeren eseri, bu vesileyle hatırlanmalıdır.

Şeyh Halîl Efendi Geredede 1785 (1200) tarihinde doğmuş ve yine aynı yerde 1843 (1259) tarihinde vefat etmiştir. Oğlu Mustafa Rûmînin, Divanında, babası için yazdığı Sultan Halîlül-Halvetî redifli şiir (bkz. şiir 225) ile bir Mersiyyesinden (bkz.şiir 28) öğrendiğimize göre, otuz altı yıl müddetle irşad görevinde bulunmuştur. Onun hakkında Sefîne-i Evliyâda bulunan bilgiler önemlidir: Geredelidir ve Geredede medfûndur. Terceme-i hâli buraca malûm değildir. Hikâye olunduğuna göre şöhret-i şâyia-i reşâdetine binâen Sultân Mahmûd-ı sânî müşârünileyhi Dersaâdete davet etmiş, o da, davete icâbet eylemiştir. Esasen ümmî oldukları halde İnnemel-amâlü bin-niyât hadis-i şerifine verdiği ârifane zengin manâlar Sultanın ve İstanbul ulemâsının hayretlerini celbetmiş; fevkalade takdir ve hürmet görmüştür. Tesis ettiği şubeye Halîliyye-i Şabaniyye derler. Kendisinden teselsül eden Bolulu Şeyh Ömer Fuâdî-i Sânî ise İstanbulda şöhret bulmuştur. Diğer meşhur halifesi ise Safranbolu Yazıköylü şeyh Hacı Emin Efendidir.

Fakr u fenâ zümresi halvetî dervîşleri
Medhe sezâ cümlesi halvetî dervîşleri

Şâh-ı aşkın kulları hizmeti makbûlleri
Dost bâğçesi gülleri halvetî dervîşleri

Halka-i zikre girer tenleri üryân eder
Aşk ile devrân eder halvetî dervîşleri

Cennetdir halvetleri hikmet söyler dilleri
Halleder müşkilleri halvetî dervîşleri

Fenâdan fenâ olur cümleden nihân olur
Gizlice sultân olur halvetî dervîşleri

Halvetlere üşenler nefsile güreşenler
Hak için sevişenler halvetî dervîşleri

Pîr yedinden kevseri içenlerdir ekseri
Mehdî Sultân Askerî halvetî dervîşleri

Dostuna yeksân olur düşmana sultân olur
Sâhib-i izân olur halvetî dervîşleri

Şeyh Mustafâ tenbel ol huzuru dergâhda bul
Her biri Hakka makbûl halvetî dervîşleri