Kitle İletişiminde Denetim - Ahmet Çiftci - Adalet Yayınevi

Yirmibirinci yüzyılın ilk çeyreği olumlu-olumsuz büyük gelişme ve değişimlere  sahne olmakta. Yerel, bölgesel, ülke ve kıt’a çapında, hattâ dünya çapında  büyük felâketler yaşanmakta: Küresel ısınma, orman yangınları, çevre kirliliği,  göçmen kaçakçılığı, uyuşturucu kaçakçılığı, ırkçılık, din ve mezhep çatışmaları,  Covid-19 gibi pandemiler, kuraklık, kıtlık, hızlı nüfus artışı bu felâketlerin birkaçıdır.  Dünyamız insanoğluna dar gelmeye başladı. Diğer taraftan dünyamız bazı  olumlu gelişme ve değişimlere de tanıklık etmektedir: İnsan hakları, hayvan hakları,  iletişim, telekomünikasyon, kitle iletişimi, bilişim ve uzaya yolculuk alanlarındaki  gelişmeler, yeni icatlar bunlara örnektir. Medya alanında dijitalleşmeye geçilmiş,  maliyetler azalmıştır. Dünyanın çok hareketli, dinamik ve devingen bir  süreç yaşaması, insanların etrafta olup bitenlerden haberdar olma istek ve heveslerini  artırmış, kitle iletişim teknolojisindeki gelişmeler bu süreci hızlandırmış ve  kolaylaştırmıştır. Günlük hayatında herhangi bir kitle iletişim aracını kullanmayan  kişi sayısı çok azalmıştır.

Gazete ve dergilerin formatları ve içerikleri değişmiş, bunlar internet ortamında  da yayınlanmaya başlamıştır. Radyo ve televizyonda da program tür ve formatları  ile içeriklerinde değişmeler olmuş, ifade hürriyeti ve yayın hürriyetinin bir  gereği olarak ortaya çıkan program düzenleme serbestliği sayesinde içerik ve sunum  itibarıyla yeni yeni program türleri oluşturulup yayınlanmaktadır. Medya  alanında ortaya çıkan ‘tematik yayın’, ‘ticarî iletişim’, ‘isteğe bağlı yayın hizmeti’,  ‘medya hizmet sağlayıcı’, ‘koruyucu sembol’, ‘logo/çağrı işareti’, ‘multipleks işletmecisi’,  ‘platform işletmecisi’, ‘program destekleme’, ‘ürün yerleştirme’, ‘yeniden  iletim’, ‘sayısal yayıncılık’, ‘editoryal sorumluluk’ ‘editoryal bağımsızlık’,  ‘özdenetim’, ‘ortak denetim’, ‘sosyal ağ sağlayıcı’, gibi kavramlar mevzuata girmiştir.  Sinema filmleri alanında da gelişme ve değişmeler yaşanmaktadır. Film  denetleme kriterlerinin sayısı azaltılmış, denetleyici birimlerin yapısında değişiklikler  yapılmış, koruyucu işaretler uygulamaya sokulmuştur. İnternet ise, diğer  kullanım yol ve amaçları dışında, basın-yayın alanında da yaygın olarak kullanılan  bir kitle iletişim aracı haline gelmiştir. Yöndeşmenin sonucu olarak, gazete ve  dergilerin internet sayfaları olduğu gibi, internet ortamından radyo ve televizyon  yayınları yapılmaya başlamıştır.

Kitle iletişim teknolojisinde en son icat ise ‘sosyal medya’ olmuştur ve bu  mecra dünyayı iyice küçültmüştür. İfade hürriyeti ile haber alma ve verme hürriyetinin  serbestçe ve yaygın olarak kullanıldığı ortam olan sosyal medya; aynı zamanda  yalan ve sansasyon yaratıcı bilgi ve haber yaymanın, kişilik haklarına (şeref ve  haysiyet, özel hayat hakkı, ad, unvan ve lâkap üzerindeki haklar, vb) saldırının,  hakaret, sövme ve iftira gibi suçların işlenmesinin ortamı durumuna da gelmiştir.  Bu da toplumda huzursuzluklara yol açmakta, bireyler arasında sanal ortamda ve  hatta dışarıda fiziksel olarak sürtüşmelere yol açmaktadır. Bu nedenle