Geçmişten Günümüze Siirt Arapçası - Sedat Akay - DBY Yayınları

Anadolu, sahip olduğu ekonomik, coğrafi ve kültürel zenginliklerinden ötürü tarih boyunca büyük medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetler sayesinde çok canlı ve zengin bir kültür, tarih ve medeniyet mozaiği meydana gelmiştir. Çeşitli dil, din ve kültürlerin ortak medeniyet birikiminden oluşan bu mozaik, bir şekilde günümüze kadar ulaşmıştır.

Bu birikime bağlı olarak Anadolu’da Türkçe haricinde birçok yerel dil de konuşulmaktadır. Bugün Türkiye’de resmî ve ortak anlaşma aracı olarak hâkim dil olan Türkçe dışında varlığını sürdüren veya sürdürmeye çalışan dillerden biri de Siirt’te konuşulmakta olan Arapçadır. Asırlar boyunca nesilden nesile sözlü olarak aktarılan bu dil, unutulma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Her dil, kendine özgü bir kültür dünyasına sahip olduğuna göre bir dilin ölmesi veya kaybolup unutulması, o dil ile birlikte o dilin kültür dünyasının da yok olup gitmesi anlamına gelir.

Elinizdeki bu çalışmada, Siirt merkezinde konuşulan Arap diyalekti yani lehçesi ele alınmıştır. Dört bölümden meydana gelen çalışmanın birinci bölümünde genel anlamda Siirt ve Siirt Araplarının tarihi, Arap lehçeleri, Siirt Arapçasının temel özellikleri ile günümüzdeki durumu hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Siirt Arapçası fonetik açıdan incelenmiştir. Üçüncü bölümde bu lehçenin morfolojik açıdan özellikleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise Siirt Arapçası şekil bilgisi yönünden incelenerek lehçenin ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz dizimi açısından özellikleri, Arap lehçeleri arasındaki yeri ve uğradığı değişimler ile diğer lehçelerden farklılıklarından hareketle bir sonuca varılmıştır.