Mesnevi Şerhi - İsmail Hakkı Bursevi - İnsan Yayınları

İsmail Hakkı, Mevlana Celâleddin Rumînin (ö. 1273) Mesnevîsine yaptığı şerhin adına verdiği isim Rûhül-Mesnevîdir. Bu eseriyle İsmail Hakkı, Türk edebiyatında Mesnevî şârihleri arasında kendine önemli bir yer edinmiştir. Döneminin en önemli şarihlerinden biri olan İsmail Hakkı, Mesnevînin ilk kısmını şerh etmiştir. Çeşitli tarihi kaynaklara dayanarak Bursevînin, eserini üç sene içinde tamamlamış olduğu söylenebilir. Bu dönemi İsmail Hakkının olgunluk yılları ve Rûhül-Mesnevîyi de bu dönemin ilk ürünlerinden olarak değerlendirebiliriz. Rûhül-Mesnevîde, İsmail Hakkı Bursevî, Mesnevînin ilk yedi yüz kırk sekiz beytini şerh etmiştir. Diğer Mesnevî şerhlerinde beyit sayısı ilerledikçe şerhlerin kısalması, hatta kimi beyitlerin hiç şerh edilmemesi ve hikayelerin topluca şerh edilmesine karşın, Bursevînin her beyti ayrı ayrı şerh etmesi dikkat çekici bir durumdur. İsmail Hakkı Bursevînin, Rûhül-Mesnevîde klasik şerh metodunu kullandığını söyleyebiliriz. Metni verdikten sonra metin içinde geçen kelimelerin sözlük anlamlarını bir örnekle açıklamaktadır. Kelimelerin açıklanmasını beytin tercümesi takip etmektedir. Bu tercümeler bazen kısa olduğu gibi bazen de daha geniş bir şekilde olabilmektedir. Tercümeden sonra, beyitte kastedilen konu örneklerle açıklanmaktadır. Kuran ve hadisler, açıklamalarda en sık başvurulan iki kaynaktır. Açıklamaları, Bursevînin konu ile ilgili ya bir şeyin istendiği veya istenmediği bir dua takip eder. Bu duadan sonra çoğu kere Bursevînin, anlattıklarını özetleyen bir manzumesi gelmektedir. Bursevî, anlattığı konunun öneminde göre daha iyi anla, iyi düşün, bunun üzerine kıyas et gibi ibarelerle okuyucunun hem dikkatini çekmekte hem de uyarmaktadır. İrfan semamızın ki yıldızını, Mevlanayı ve İsmail Hakkı Burseviyi buluşturan bu önemli eser, Mesnevi okurlarına Mesnevinin anlaşılması yolunda önemli katkılarda bulunacaktır.