Osmanlı Sularında Rus Vapurları - Mesut Karakulak - Türk Tarih Kurumu Yayınları

19. yüzyıla gelindiğinde büyük devletlerin siyasi alandaki gücü ve konumu, deniz ticareti ve iktisadi alandaki gücüyle orantılı bir şekilde var olabilmekteydi. Bu yüzyıl daha önceki yüzyıllara oranla, sivil ve askeri ilişkilerin birbirine daha fazla karıştığı ve birinin diğerini beslediği ya da birindeki eksikliğin diğerindeki eksikliği pekiştirdiği bir dönemdi. Bu yüzyılda her alanda olduğu gibi denizcilik ve iktisadi alanda liberal hareketlerin merkeziyetçi ya da devletçi ekonomiye karşı başkaldırdığı ve nihayetinde peşinden sürüklediği bir süreç yaşanmaktaydı. İsfikbalin denizlerde ve deniz naldiyatında olduğu bir dönemde, büyük devletler dünya ekonomik arenasında nüfuz edinebilmek gayesiyle birbiri ardına filosunda buharlı makinelerden oluşan deniz taşıtlanna ulaşmanın yollarını ve çarelerini aradılar. Oncülüğünü Büyük Britanyarun yaptığı bu süreç her devlette etkisini farklı bir şekilde derinden hissettirdi. Denizlerdeki devrim karalardaki endüstriyel devrimle bütüncül ve tamamlayıcı bir yapıda olmaktaydı. Çok yönlü bu devrimi birlikte götürmeyi başaran İngiltere, Fransa gibi Avrupali devletler Çarlık Rusyası, Osmanlı ve Avusturya gibi devletlere oranla açık ara üstün oldular. Bu teknolojiye bir an önce kavuşmak arzusunda olan Çarlık Rusyası, bu sürece bizzat devletçi ve yan liberal bir şekilde ancak 1856 yılında Rus Vapur ve Ticaret Kumpanyası ile dâhil olabildi.