Pek çok sıfatı ve unvânı olan Türk-I·slâm yas¸ayıs¸ının, oldukça yaygın isimlerinden biri, “kitap ve kalem medeniyeti”dir . “Kitapsız” olmayı, sâdece “kâfirlik” s¸eklinde anlamayan Türk idrâki, o zelîl ve hakîr vaziyeti, insanlıktan çıkmak s¸eklinde görmüs¸tür. Kitap üzerine edilen yeminler, bas¸ka bir senet veyâ hüccete ihtiyaç duyurmayacak ciddîyette muhâtap bulmus¸lardır. Bas¸ta Süleymâniye Kütüphânesi olmak üzere, Dünyâ’nın en zengin el yazması koleksiyonlarını elinde bulunduran Türk diyârları, degˆis¸ik zamânlarda kitap yakma sahnelerini de, içi sızlayarak seyretmis¸tir. Bursa, bu kategorideki s¸ehir güzellerimizdendir ve Ankara Muhârebesi’nin ardından sökün eden hüzün günlerinde, Ulu Câmi önündeki meydânda yakılan devlet ars¸ivini ve cânım kitapları, gözlerinden akan iri yas¸ damlaları ile seyretme bahtsızlıgˆına ugˆramıs¸tır. Timur mahreçli bu kitap katl-i âmı, değişik muhîtlerde, Bursa’dan önce de yas¸anmıs¸tı. Bagˆdad, Sivas, Maras¸, bu vesîle ile akla gelen ilk şehir isimleri.
“Okuma” ameliyesi ile “kitap” arasında kurdugˆumuz kuvvetli bagˆa ragˆmen, “Milenyum Çagˆı”na çok okuyan bir haslet tas¸ıyamadık. Okuma is¸ini, okul çerçevesine hapsedip tribüne çıktık. Hâlbuki, nice onulmaz derdimize yazılacak isâbetli reçete, o sırt çevirdigˆimiz ve hafife aldıgˆımız “okuma” hünerinde idi. Kur’ân’ın ilk nâzil olan cümlesinin de “oku!” hitâbıyla bas¸laması, anılan meziyetin yüceligˆini arttırıyor.
