İbn Teymiyye’nin Aristoteles Mantığına Yönelik Eleştirisi - Sophi Rayan - Fecr Yayınları

İbn Teymiyye, el-Redd ‘ale’l-Mantıkıyyîn (Yunan Mantıkçılarına Reddiye) adlı eserinde u¨ç ana konuya odaklanır: mantıksal tanım, mantıksal önerme ve kıyas. Bu meseleleri çu¨ru¨tmeye çalışır ve onların çelişkilerini ortaya koyarak mantığın faydasız bir ilim olduğu sonucuna varır. Bunun yerine mantığa alternatif bir bilim olarak ölçme temsilini (kıyasî du¨şu¨nce) önerir. Şu¨phesiz, bu eleştiri, mantığın Sokrat, Eflatun ve Aristoteles gibi Yunan filozoflarından beri insan bilgisini yönlendiren bir alan olarak merkezî önemine etki eden bu¨yu¨k bilimsel değere ve felsefî boyutlara sahiptir. Mantık eleştirisinin arkasındaki dinî saikleri anlamak, bu eleştirinin psikolojik ve bilişsel bağlamını kavramaya katkıda bulunur ve İbn Teymiyye’nin du¨şu¨nsel ve ideolojik yapılarını, örneğin İlahi sıfatlar, fıtrat ve akıl gibi kavramları anlamayı kolaylaştırır. Bu kavramların mantıkla olan ilişkisini gösterir ve
İbn Teymiyye’nin bu kavramlara dair algısını analiz eder ve eleştirir. İbn Teymiyye’nin eleştirisi, mantığın metafizik temellerini, özellikle bu¨tu¨nsel mantık ve zât kavramlarını eleştirmek u¨zerine odaklanmıştır; çu¨nku¨ bunlar dış du¨nyada var olmayan zihinsel tasavvurlar olarak göru¨lmektedir. İbn Teymiyye, dış du¨nyada var olan nesnelere dayanan ve bu nesneler u¨zerinden parçadan parçaya geçiş veya olaydan olaya analoji yoluyla kullanılan kıyas yöntemini benimsemiştir. Bu noktada, yu¨zyıllar sonra Batı’da ortaya çıkan ve formal hayalî mantığı reddedip tu¨mevarıma dayalı analoji yaklaşımını geliştiren deneysel felsefe ile uyum göstermektedir.