İlk Tefsir Örneklerinden Kitâbu’l-Lugât fi’l-Kur’ân Üzerine Bir İnceleme

Kur’ânı-ı Kerim, Cenab-ı Hak tarafından insanlığa sunulan vahiy silsilesinin son halkasını teşkil etmektedir. O, eşi ve benzeri olmayan yu¨ce Mevla’nın kelamı olması hasebiyle benzersiz bir kitaptır. Okunması ve dinlenmesiyle ibadete vesile olan lafzı ve manasıyla kulluğa vesile olan yeryu¨zu¨nu¨n en fazla ilgi gören kitabıdır. İlk mu¨fessir Peygamberimiz Hz. Muhammed’le başlayan tefsir faaliyetleri, asırlar boyu devam etmiş, bahr-i ummandan bir katre misali beşer takati ölçu¨su¨nde Kur’ân-ı Kerim’deki muradi ilahiyi bulma adına her asrın uleması çeşitli tefsir kitapları kaleme almıştır. Bu faaliyetlerin ilk örneklerinden olan ve tefsir ilminin okyanusu anlamında “bahru’t-tefsir” namıyla meşhur olan Abdullah İbn Abbas’a, öğrencisi Ata b. Ebu Rabah tarıkıyle isnad edilen Kitâbu’l-Lugât fi’l-Kur’ân isimli eseri muhteva ve metot yönu¨nden tahlile çalıştık. Çalışmamız bir giriş, u¨ç bölu¨m ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölu¨mde “Abdullah İbn Abbas’ın Hayatı ve İlmi Kişiliği”ne değindik. İkinci bölu¨mde Kitâbu’l-Lugât fi’l-Kur’ân’ın özelliklerini ortaya koyduk. Üçu¨ncu¨ bölu¨mde “Eserde Takip Edilen Yöntemler” tespit edilip sonuç kısmında yapılan genel değerlendirmenin ardından kitabımıza son verdik. Kitabımız, tefsir ve garibu’l-Kur’ân sahasının ilk örneklerinden olan Kitâbu’l-Lugât fi’l-Kur’ân’ın muhteva ve metodolojisini ele alan ilk çalışma olması yönu¨yle ön plana çıkmaktadır. Kitâbu’l-Lugât fi’l-Kur’ân, tefsir sahasının ilk u¨ru¨nlerinden olmasına, özellikle Kur’ân-ı Kerim’de yer alan anlamı izaha muhtaç garib kelimelerle ilgili olarak yapılan ilk çalışmalardan olmasına rağmen hak ettiği ilgiyi görememiştir. Kitabımız, Kitâbu’l-Lugât fi’l-Kur’ân’ı konu edinen ilk kitap olup, özellikle muhteva ve metodolojisi u¨zerinde yoğunlaşmaktadır.