İslamda Göç Serüveni Beni Hilal Örneği - Yakup Karaduman - Kitap Dünyası Yayınları

Göç, İslâm’ın ilk yıllarından itibaren Müslümanların gündeminde olan bir olgudur. Müslümanların Habeşistan ve Medine hicretleriyle başlayan göç serüveni yeni fethedilen topraklara gerçekleşen nüfus hareketiyle artarak devam etmiştir. Bu göçler sayesinde fethedilen topraklar hem Müslümanların elinde kalmış hem de yerel halk İslâm dini ile tanışma imkânı bulmuştur. Müslümanların hayatında önemli bir yere sahip olan göç kavramı, bedevî Arap kabilelerin yaşam tarzı için vazgeçilmez bir olguydu. Bu bedevî kabileler arasında da Benî Hilâl’in mümtaz bir yeri bulunmaktadır. Zira bu kabile uzun yıllar boyunca bedevî özelliklerini muhafaza etmiş ve bu sebeple farklı diyarlara göçmüştür. Benî Hilâl’in bu bedevî tutumu çoğu zaman Müslümanların aleyhine olmuştur. Kabilenin son göç güzergâhı ise Kuzey Afrika topraklarına olmuştur. Bu göç, beraberinde birçok siyasî, askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik sonuçlar doğurmuştur. Benî Hilâl’in Kuzey Afrika’ya göçü siyasî bakımdan en çok Zîrîleri ve Hammâdîleri etkilemiş, bu iki devlet göçün ardından zayıflama dönemine girmişlerdir. Fâtımîler, Benî Hilâl’in Kuzey Afrika’ya intikalinden siyasî ve ekonomik açıdan avantaj sağlarken bölge halkı bu göçten siyasî, ekonomik, sosyal ve ilmî bakımdan çok olumsuz etkilenmiştir. Bununla birlikte bu göçün bedevî Berberîlerin İslam dinini ve Arap kültürünü benimsemelerinde büyük etkisi olmuştur. Benî Hilâl uzun zaman boyunca bölgedeki gücünü muhafaza etmiş ve bu sayede bölgede kurulan devletlerle iletişim kurmuştur. Kabile üyelerinin haçlılar karşısındaki üstün mücadelesi, Benî Hilâl’in destanlara konu olmasına vesile olmuştur.