Londra’da Bir İstanbul Sergisi Diplomasi - Ekonomi - Temaşa (1893-94)

RÜSTEM PASA (OSMANLI DEVLETI’NIN LONDRA SEFIRI): “Londra’nın mahallelerinden birinde “lu’biyat ve panoramalar” icrasına mahsûs gayet büyük ve üstü kapalı bir bina içinde olan meşhur tiyatro binasında bu kez “Dersaadet Panoraması”nı seyircilere sunmak ve “ahvâl ve âdet-ı Sarkiye’yi gösterir” bazı manzaralar tertip etmeyi tasarlamakta olduğu…” “…Bu panoramanın “mürettibi” Macaristan ahalisinden “Mösyö Kiralfy” adında “hayırhahtan” bir şahıs olup, bize zerre kadar dokunabilecek her bir hâdiseden kaçınacağını tekrar tekrar bana söyledi… “ “… maksatlarının Osmanlı Devleti’nin “revnâk û letâfetini” [göz kamaştırıcı zarif güzelliklerini] göstermekten ibaret olduğuna dair kati suretle teminat vermiştir…” “… eğlence ve gösteriler tamamen hayalden ibaret ve özellikle “ezmine-i kadîmeye” ait olacaktır. Gerek eski ve yeni vakalar ve şahıslara dair hiçbir şekilde hicvedici, îmâlı gönderme veya benzetme yollu sataşmada bulunulmayacağı garanti edilmektedir.” “ … şaîr manzaralarla birlikte Haliç, Dersaadet ve Karadeniz Boğazı’nın bazı mevkileri ile Galata Kulesi’ni gösteren büyük bir panorama oluşturmaktan ibarettir. Bir de “Çarsu-yı Kebir” in bir kısmı ile bazı Türk kahveleri ve sokak köşelerini göstermek ve buralarda memleketin ürettiği ürün ve eşyaları satmak için Dersaadet’den dükkâncılar getirilmesi düşünülmektedir.” “…Olympia adıyla bilinen tiyatronun bir kısmı göl haline dönüştürüleceğinden Dersaadet’den bir miktar kayık ve kayıkçı getirmek düşüncesindedir.” “…Buradan kayıkçı teminine ruhsat verilmez ise şuradan buradan birtakım Rum ve Arapları çağırmaları ve programlarına Osmanlı devleti menfaatleri aleyhinde bazı şeyler sokmaları ihtimal dahilinde olduğu …” “…eğlence amaçlı gösterilere gelince; … ve nihayetinde bir Osmanlı ordusunun meydan muharebesinden zaferle dönüsünü gösterir bir geçit töreni düzenlenecektir. Bu olay, XVII. Asırda cereyan eder gibi gösterilecektir. … Kostümlerin takı ve süslemelerinin de XVII. Asırdan seçilmesi münasip görülmüştür…”