Muhammed Emin Erbilî ve Tasavvufî Du¨şu¨ncesi -Nakşibendiliğin Mısırdaki Öncu¨su¨

Muhammed Emin Erbilî, Nakşibendiliğin Halidiyye kolunun 19-20. yu¨zyıllar arasındaki önemli temsilcilerinden biridir. Zâhirî ve bâtınî ilimleri kendisinde toplayan ve Mısır’da Nakşibendiliğin hatırı sayılır simalarından olan Erbilî, Mısır’da Nakşibendiliğin yeniden dirilişi ve yayılmasına vesile olmuştur. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde Erbil, Hicaz ve Mısır bölgelerinde yaşamış, Nakşbendî tarikatının o dönemin önde gelen simalarından biri olan Muhammed Emin Erbilî’nin tanıtılması ve tasavvufî du¨şu¨ncesinin gu¨n yu¨zu¨ne çıkarılarak ilim hayatına kazandırılması amaçlanmıştır. Zira bu gibi zatların fikirleri eskiden olduğu gibi gu¨nu¨mu¨zde de insanların ve özellikle ilim ehlinin yolunu aydınlatmaya devam etmektedir. Klasik kaynaklar ve akademik çalışmalar dikkate alınarak hazırlanan bu çalışma, bir giriş ve iki bölu¨mden oluşmaktadır. Girişte Erbilî’nin daha iyi anlaşılması için hayatında etkili olan Nakşbendilik ve o dönemin siyasi, sosyal ve ku¨ltu¨rel hayatı resmedilmeye çalışılmıştır. Birinci bölu¨mde, ilme ve irfana adadığı örnek kişiliği ortaya konulup hayatı işlenmiştir. İkinci bölu¨mde ise Nakşbendilikte sadece bir mu¨rşid olarak kalmayan, hayatının her anını ilme ve irfana adayan Erbilî’nin tasavvufî du¨şu¨ncesi işlenmiş ve gu¨nu¨mu¨ze katkıları gu¨n yu¨zu¨ne çıkarılmaya çalışılmıştır.
Muhammed Emin Erbilî’nin Kur’an ve Su¨nnet-i Seniyye çizgisinden hiç ayrılamayan, ilmi ve irfanı aynı anda hayatına uygulayan, hayatını ilme ve hizmete adayan, doğru bildiği her şeyi yapmaktan ve anlatmaktan çekinmeyen âlim ve arif kişiliği bizi bu çalışmayı yapmaya teşvik etmiştir. Sûfîliğinin yanında aynı zamanda zahirî ilimlerde de bu¨yu¨k bir âlim olan Erbilî hadis, fıkıh, tefsir, kıraat ve tasavvuf ilimlerinde birçok eser yazmıştır. Dönemin zor şartlarına rağmen bu zat, Mısır’da irşad faaliyetlerine devam etmiş ve Nakşbendiliğin Mısır’da yayılmasını sağlamıştır.