Osmancık Tarihi ve Osmancık ve Çevresinin Nüfus Defterleri - Ali Rıza Yağlı - Bilge Kültür Sanat

Osmancık, sahip olduğu tarihi önemine nispetle karşılaştırıldığında, ne yazık ki üzerinde çok az bilimsel çalışma yapılmış bir bölge olarak kalmıştır. Türk hakimiyeti öncesinde güvenlikli ve sulak bir arazi üzerinde, yol ağlarının kolay erişiminde bir bölge olarak temayüz etmiştir. Yazgısının kökünden değişeceği Türk hakimiyeti döneminin uzun asırları boyunca ise yerel, bölgesel ve küresel bütün karmaşık etkilere, az veya çok açık kalmış müstesna bir bölgedir. Bu yönüyle Türkiye tarihinin genel akışını izleyebildiğimiz sürekliliği bünyesinde taşıması onu ilginç kılar. Buna bağlı olarak Osmancık tarihi üzerine yapılacak çalışmaların yerel özellikleri kadar, Anadolu hinterlandının genel tarihini anlamamıza imkan veren özelliklerinin de bulunduğunu belirtmemiz gerekir. 
Osmancık ve çevresinin temsil ettiği söz konusu özellikleri dikkate, aldığımızda, bölgenin en eski devirlerinden Türkler tarafından ilk fethi ve Türkleşmesine bağlı olarak; Danişmendli, Selçuklu, İlhanlı, Eretna-Kadı Burhaneddin hakimiyetleri ardından uzun Osmanlı asırlarını da içeren siyasi, askeri, iktisadi, medeni ve toplumsal gelişmeleri yine bu kapsamdadır. 
Elinizdeki bu çalışmanın, Cumhuriyet öncesi dönemi ele almakla birlikte, aynı zamanda çağdaş Osmancık tarihini, erken dönemlere bağlayan ve bugünkü Osmancık dokusunu üreten bir sürecin anlaşılmasına katkı yapması beklenmektedir. Bu yolla, araştırmalarımızın dayandığı kaynaklarının önemli bir kısmını oluşturan 19. yüzyıl nüfus kayıtlarının neşredilmesi kadar, bu dönem Osmancık ve çevresinin toplum yapısının anlaşılması da amaç edinilmiştir.