Osmanlı Devletinin Klasik Döneminde Gayrimüslim Tebaaya Tanınan Dini Güvenceler Bağlamında Kiliseler

Osmanlı Devletinin gayrimüslim tebaasının hukuki statüsü, zimmet anlaşması çerçevesinde belirlenmiştir. Bu anlaşma, tarihsel süreç içerisinde Kuran-ı Kerim, Sünnet ve İslam devletlerinin uygulamaları kapsamında gelişmiştir. Zimmet anlaşması, gayrimüslim tebaaya yönelik güvenceler ihtiva ederken; gayrimüslimlerin ibadethaneleri de anlaşmanın en önemli bölümlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. İbadethaneleri, binalardan ayıran en temel fark, inananlar tarafından ibadethanelere atfedilmiş kutsallık olmuştur. Bu bakımdan ibadethaneler kamusal alanda güçlü bir temsiliyete sahip olmuştur. Nitekim gayrimüslim ibadethanelerinin kamusal temsiliyeti, zimmet anlaşmasında ibadethanelere yönelik güvencelerin yanında yasak ve kısıtlamaların da yer alması sonucunu ortaya çıkarmıştır. Gayrimüslim tebaanın ibadethanelerine yönelik bu üç tip uygulamayı -güvence, kısıtlama ve yasak-, gayrimüslim ibadethanelerinin tamiri gündeme geldiğinde belirgin bir şekilde görmek mümkün olmuştur. Çünkü Osmanlı Devleti, gayrimüslim ibadethanelerinin tamiri için bir usul öngörmüş ve bunu tatbik etmiştir. Bu çalışmada, zimmet anlaşmasında ve Osmanlı Devleti uygulamasında gayrimüslim tebaaya verilen güvenceler incelendikten sonra kilise ve sinagogların hukuki statüsü tespit edilmiş, bu yapılara ilişkin Osmanlı Devletinin öngörmüş olduğu tamir usulü ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

Giriş

Birinci Bölüm

İslam Hukukunda Devlet ve Gayrimüslimler Arasındaki İlişki

1. Genel Olarak

2. Kavramlar

2.1. Ülke

2.2. Adalet

2.3. Zimmet Anlaşması

2.4. Zimmi

2.5. Cizye

2.6. Hak

3. Hukuk Sistemi Bağlamında Teorik Esaslar

3.1. Kuran-ı Kerimde Zimmiler

3.2. Peygamber Uygulaması

3.3. Zimmet Anlaşması Kapsamında Uygulanacak Olan Hukuk

4. Uygulamada Zimmet Anlaşması

5. Zimmet Anlaşmasının Sona Ermesi

6. Emevi ve Abbasi Devletleri Döneminde Zimmilere İlişkin Uygulamalar

7. Zimmet Anlaşmasına Göre İbadethaneler

İkinci Bölüm

Osmanlı Devleti ve Gayrimüslim Tebaası Arasındaki Hukuki İlişki

1. Osmanlı Devletinde Gayrimüslimlerin Yönetimi

1.1. Örfi Hukuk

1.2. Örfi Hukukun Zimmilerin Yönetimine Etkisi

1.3. Osmanlı Devletinde Zimmi Tebaaya Yönelik Uygulamalar

1.4. Osmanlı Devleti Uygulamasında Zimmet Anlaşmasıyla Tanınan Güvencelere Müdahaleler

2. Osmanlı Devletindeki Zimmi Topluluklar ve Yönetimleri

2.1. Yahudiler

2.1.1. Cemaat

2.1.2. Toplum

2.1.3. Göç

2.1.4. Hahambaşılık

2.2. Rumlar

2.2.1. Rum Patrikhanesi

2.2.2. Rum Toplumu

2.3. Ermeniler

2.3.1. Ermeni Patrikhanesi

2.3.2. Ermeni Toplumu

2.4. Katolikler

Üçüncü Bölüm

Osmanlı Devletinde Gayrimüslim İbadethaneleri ve Tamir Usulü

1. Osmanlı Devletinde Gayrimüslim İbadethanelerinin Hukuki Durumları

1.1. Sinagog

1.2. Kilise

1.2.1. Rum Kiliseleri

1.2.2. Ermeni Kiliseleri

1.2.3. Katolik Kiliseleri

2. Kilise ve Sinagog Tamiri

2.1. Tamir Şartları

2.2. Tamir İzni Talebi

2.2.1. Tamir İzni Talebi Başvurusunu Yapabilecek Kişiler

2.2.2. Tamir Edilecek Gayrimüslim İbadethane Bölümleri

2.2.3. Tamir Sebebi

2.3. Keşif

2.4. Fetva

2.5. Tamir İzni

2.6. Tamir Talebinin Reddedilmesi

2.7. İzinsiz Tamir ve İnşa

Sonuç