Osmanlı’dan Çarlık’a Xelık - Muhsin Karakurt - Karina Yayınevi

Roman, daha önce yayınlanmış olan “GÜNEYDEN KUZEYE DE’WÊ” ve “ARAS’TAN FIRAT’A KÖSEM” adlı iki romanın devamı olarak yazılmıştır. Kars-Erzurum arasındaki bölgede ve özellikle Sarıkamış’ın güneyinde yer alan Yoğunhasan (Karapınar), Başköy, Akkoz ve Karakurt köylerinde, 1828 sonrasından 1889 yılına kadarki günlük yaşam, tarihi hikâyeler formunda romanlaştırılmıştır.
Romanda, Osmanlı döneminde öksüz ve yetim olan Halil’in, büyümesi, evlilikleri, sırasıyla ağa, tüccar ve hacı oluşu ve nihayetinde Rus idaresinde Halilov soyadını alışı, kendisinin Başköy’e başmuhtar, oğlu Hüseyin Ağa’nın Horasan nahiyesine müdür oluşu anlatılmış ve roman, yirmilerinde olan iki torununun, Çarlık döneminde arka arkaya öldürülmeleri ile son bulmuştur.
Romanda da; Kürt, Türkmen, Yerli, Çerkez, Ermeni unsurların komşuluk ve yaşayışları, sürtüşmeleri, olaylara bağlı olarak gözler önüne serilmiştir. Özellikle Kürt Yoğunhasan ile Ermeni Başköy köylerinin, komşuluğu kapsamında yaşanan acı tatlı olaylar ele alınmıştır. Ayrıca 1828, 1855 (Kırım) ve 1877-78 (93 Harbi) Osmanlı-Rus Savaşları ve bunlara bağlı olarak yaşanan muhacirlik ile Kars’ın, 93 Harbi ile Rus egemenliğine girişi, romanın yaşam bölgesini ilgilendirdiği ve etkilediği kadarıyla gözler önüne serilmiştir.
Romanda, genç, yaşlı onlarca kadına, farklı şekilde ve statüde yer verilmiştir. Berdel, kumalık, erken evlilik gibi hususlar gerçek olaylara bağlı olarak işlenmiştir. Hacı Halil Ağa’nın, birbirinden farklı, dört renkli evliliği ve hanımları, mümkün olduğunca öne çekilmiştir.
Yazarın, bu romanın devamı olarak “Kurtuluştan Cumhuriyete Hüseyinzadeler” adlı romanının yazımı devam etmektedir.