Osmanlılar Zamanında Başçiftlik - Ali Açıkel - Kitabevi Yayınları

Yazılı belgelere göre Başçiftlik beldesi, altı asırlık bir geçmişe sahiptir. Osmanlılar zamanında Sivas eyaletinin Niksar kazasına bağlı bir köyken 1880 yılında Sivas vilayetinde Tokat sancağına tabi Niksar kazasına bağlı 8 köyden oluşan bir nahiye oldu. 1908’de nahiyelik statüsü kaldırılarak İskefsir (Reşadiye) kazasına bağlandı. Mayıs 1951 tarihinde Reşadiye’den alınarak Niksar İlçesi’ne dâhil edildi. 1992 yılında ise müstakil ilçe olan Başçiftlik, bir merkez, 2 belde ve 8 köyden oluşmaktadır.

Osmanlı döneminde Başçiftlik, Anadolu’dan geçip Gürcistan ve İran’a giden kuzey yolunun sol kol güzergâhında Niksar-İskefsir kesimi üzerinde yer almaktaydı. Devlet burada bir askerî menzil teşkil etmişti. Sinan Bey’in 1485’te köyde inşa ettirdiği zaviye, yolcuların dinlenme ve konaklama mekânı olmuştu. Tahmini nüfusu 1514’te 265, 1574’te 385 ve 1844’de 436 kişi civarında idi. Köy statüsündeyken kethüda ve muhtarlar, nahiye olduğunda müdürler tarafından idare edildi. 1840’a kadar köyün güvenliğini timarlı sipahiler sağladı. Başçiftlik, Osmanlı askerî birimlerine her daim asker desteği sağladı. Halkının ekonomisi genel olarak tarım ve hayvancılığa dayanmaktaydı.

Cumhuriyet öncesi dönemde Başçiftlik’te zaviye, cami, medrese, hamam ve çeşme gibi dinî ve sosyal tesisler vücuda getirildi. Sinan Bey, Redif Yüzbaşı Yusuf Ağa, Nahiye Müdürü Yusuf Ağa, Müderris Hasan ve Osman Efendiler Başçiftlik’in önemli şahsiyetleri olarak öne çıktılar. 1923 yılına gelindiğinde, Başçiftlik halkı, çevredeki yerleşim yerlerine göre, her bakımdan ileri durumda olup Cumhuriyet dönemine donanımlı bir şekilde girdi.

Elinizdeki kitapta, birinci elden kaynaklara dayalı olarak, akademik düzeyde Başçiftlik’in Cumhuriyet devrine kadar tarihi, sosyal ve ekonomik yapısı ele alındı. Beldenin Cumhuriyet dönemi tarihi, sosyal ve ekonomik durumu başka bir kitap çalışmamızın konusu olacaktır.