Psikolojik Açıdan Din Dindarlık ve Ahlaki Olgunluk - Ali Koçak - Eski Yeni Yayınları

Din ve ahlâkın ortak öznesinin insan olması, bu iki değer sistemi arasında kaçınılmaz bir ilişki oluşturmaktadır. Ne var ki bu ilişki davranışsal du¨zlemde her zaman belirgin değildir. Birçok din merhamet, du¨ru¨stlu¨k ve adalet gibi ahlâkî ilkeleri savunurken, bu dinlerle özdeşleşen bireylerin gu¨ndelik yaşamdaki davranışları bu¨yu¨k farklılıklar gösterebilmektedir. Bu tutarsızlık, ahlakın doğası ve dinî inançların ahlâkî davranış u¨zerindeki etkisi hakkında önemli soruları gu¨ndeme getirmektedir. Psikoloji literatu¨ru¨nde dindarlık ve ahlâkî gelişim arasındaki ilişkinin farklı yönlerini kapsayan bilimsel araştırmalara ihtiyaç olduğu aşikardır. Bu kitap, ahlâkî olgunluk ve dindarlık arasındaki ilişkiyi araştırarak ve bu ilişkiyi etkileyebilecek bir dizi faktöru¨ göz önu¨nde bulundurarak ilgili literatu¨re katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Araştırma bulguları, dindar bireylerin genellikle daha yu¨ksek du¨zeyde ahlâkî olgunluk eğilimi gösterdiklerini ve dinden bağımsız bir ahlâkî yaşamı tasvip etmediklerini ortaya
koymaktadır. Bu da dindarlığın ahlâkî olgunlaşma su¨recinde önemli bir motivasyon kaynağı olduğunu ve dindar bireylerin etik karar verme anlarında inançlarının belirleyici rolu¨nu¨n bulunduğunu göstermektedir. Bu bulgulara dayanarak dindarlığı ahlâkî olgunlaşma su¨reci için gu¨çlu¨ bir motivasyon kaynağı olarak nitelendirmek mu¨mku¨n olmakla birlikte, bu imkânın belirli şartlara bağlı olduğunu da vurgulamak gerekmektedir. Ahlâkî gelişimin din dışı kaynaklardan da beslenebileceğini kabul etmek önemlidir. Seku¨ler ahlak anlayışları, ku¨ltu¨rel normlar ve
kişisel deneyimler gibi faktörler de bireyin ahlâkî gelişimine farklı derecelerde katkıda bulunabilir. Dolayısıyla, ahlâkî olgunluk-dindarlık ilişkisine dair yapılacak kapsamlı değerlendirmeler, bu alternatif etkileri de dikkate almalıdır. Bu hususlar ışığında, gelecekteki ampirik çalışmalarda din ve ahlâk arasındaki ilişkinin davranışsal tezahu¨rlerini keşfetmek için farklı perspektif ve metodolojilerin kullanılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler: Din psikolojisi, ahlak psikolojisi, dindarlık, ahlâkî olgunluk, vicdan.