Tarihçi Leon Cahun ve Muallim Bartholda Göre - Cengiz Han - Yusuf Akçura - Kaynak Yayınları

Türk Devrimi’nin önde gelen düşünür ve eylemcilerinden Yusuf Akçuranın 1911 yılında vermiş olduğu Cengiz Han konulu konferansıyla birlikte Türk ve Tatarlar Birdir, Türkler Medeniyete Hizmet Etmiştir başlıklı konferansı ve yazarın Ahmed Zeki Velîdînin Türk ve Tatar Tarihi kitabı üzerine eleştirisi bir araya getirildi: “Tarihçi Leon Cahun ve Muallim Barthold’a Göre Cengiz Han”.

 “Osmanlı Devletine pek çok zararı dokunmuş Napolyona, en ziyade şöhretini Osmanlı Türklerine galebeleriyle kazanmış Katerinaya, tarihlerimizde, hiç çekinmeden, hiç sıkılmadan ‘Büyük’ diyoruz da, Timurdan, Cengizden bahsedecek olunca, isimlerini aşağılayıcı bir sıfatla çiftleştirmeden bir türlü telaffuz edemiyoruz!.. Cengize Farsların taktığı ‘fitne-engîz’ [fitne koparan], Timura bilmem kimlerin uydurduğu ‘pür-şûr’ [çok kavgacı] vasıfları, lisanımızda, o büyük isimlerin tamamlayıcısı gibi gelir!.. Cengizin kopardığı fitne, mesela İskender-i ‘Kebîr’inkinden daha ziyade midir? Timurun döktüğü kan, faraza ‘Büyük’ Ramsesinkinden daha fazla mıdır? Öteden beri ‘büyük’, ‘kebîr’ övünçlü unvanlarını kazanan fatihlerin ayırıcı karakterleri geniş ülkeler zapt etmek ve bunun için de çok muharebeler edip çok kan dökmek olduğu halde, Cengiz ve Timura büyüklük isnat ettirtmeyen, onları devamlı kendi millettaşlarının hakaretlerine maruz kılan illet acaba nedir?..

Kendi büyüklerimizi devamlı tahkir ve telîn edegelmemizin sebebi, onların hakikaten tahkir ve telîne müstahak olmalarından değil, asla değil, ancak onları başkalarının gözüyle görmemizden, başkalarının beyniyle anlamamızdandır.

Biz kendimize, kavmimize, ırkımıza, yabancıların gözümüze taktığı gözlükle bakıyoruz. Eğer Türkleri, Türklerin mazisini olduğu gibi görmek istersek, yabancıların taktığı gözlüğü kırıp atarak, vakalara öz Türk gözümüzle bakmalıyız; yani babalarımızın bıraktığı eser ve vesikaları bizzat inceleyerek ona göre bir hüküm vermeye çalışmalıyız.”