Trabzon Yerel Ağızlar Derleme Sözlüğü - Bahattin Sezgin - Cinius Yayınları

Bu sözlük; eski Sürmene (Günümüzdeki Sürmene, Araklı, Köprübaşı ilçelerini kapsayan bir havza) ağzından derleme sözcükler içermektedir. Sözcükler günümüz Türkçesiyle açıklanmıştır. Sözcüklerin açıklaması yapılırken o dönem bölgedeki toplumsal ilişkilerden, doğa koşullarıyla savaşımdan, aile ve bireysel yaşamdan, halk biliminden (folklorundan) örnekler verilmiştir.

Sözlükte toplam 8496 madde başı vardır; bunların 6329 sözcük, 2167 tanesi de sözcük öbeğidir (deyim). Sözcükler de bir başlık altında, özellikle K, G, Ğ, P, B ve H harflerinde 2-3 türlü yazıldığı görülmektedir. Sesçil (fonetik) alfabe kullanılmadığı için sözcükler özgün sesleriyle Türkçenin alfabesiyle belirtilmeye çalışılmıştır.

Derlenmiş olan sözcük ve kalıp sözler yerel ağızda kullanıldığı gibi birkaç türde kullanılmıştır. Burada Ğ harfiyle başlayan 164 sözcük ve köy adı vardır (Türkçe sözlükte Ğ ile başlayan sözcük yoktur.) Bu sözcüklerden birçoğu (Özellikle Hemşince) ve diğer Kafkas dilleriyle ortak kullandığımız sözcüklerdir, bir kısmı da dinsel terimlerden ve Kuran yazısından etkilenerek kullanılan arka damak ünsüzü Ğ sesi ile başlayan sözcükler ve özel adlardır.

Giriş bölümünde; Genel dilbilim, Türkçenin tarihçesi, Yerel ağızla karşılaştırmalı Türkçe dilbilgisi konuları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Önsöz bölümünde sözlüğün konusu olan bölgenin tanımı, sözcükleri kullanan ve tanıklık yapan insanların yaşamlarına değinilmiştir. Bu değinmeler yapılırken yerel ağız kullanılmıştır. Eklerde yerel ağızdan duyacağınız özgün konuşmalar ve davranış biçimleri hiç değiştirilmeden kaleme alınmıştır. Bölge insanı için eğlenceli bir çalışmadır.