Türk Kültüründe Fındık - Mustafa Eren - Arı Sanat Yayınevi

Türk dünyasında fındık; “fındık, fındıq, çitlevü, çetleük, çertlevük, çitlevük, çitlembik” gibi adlarla anılmaktadır. Dîvânu Lugâtit-Türk”te ise fındık, “kusık” (kosık) olarak adlandırılmaktadır. Mitolojide fındık, Tanrı’nın kullarına ihsan ettiği beş kutsal gıda maddesinden biri olarak anlatılır. Türk mitolojisinde ise fındıkla ilgili anlatılar ağaç kültü ile ilgilidir. Fındık dallarının bulunduğu yere ocak denmesi de Türk kültüründe kutsal kabul edilen ve ataların ruhunun bulunduğuna inanılan “ocak”la ilgilidir. Bu ve benzeri anlatılar, ağacın ve dolayısıyla fındık ağacının birer kült yani kutsal birer varlık olarak değerlendirilmelerine neden olmuştur. Fındık, Karadeniz Bölgesi’nin kültürel yapısı içinde önemli bir yere sahiptir. Ordu ve Giresun başta olmak üzere Karadeniz Bölgesi’nin çoğunda fındık hayatın merkezinde yer almaktadır. Bu yörelerde fındık, hem bir ay hem de bir mevsimdir. Tekleme fındık bekârlara, ikiz fındık ise evlilere işaret edilir. Nişan ve düğünler fındığa göre ayarlanır. Fındıktan yapılan ve fındıkta kullanılan araç ve gereçler geleneksel usullerle üretilir. Tüm bunların yanında fındık, çocuk oyunlarının ana malzemesi olarak somut olmayan kültürel miras içindeki yerini almaktadır. Fındık işçiliği de başlı başına bir gelenektir. Bu geleneğin içinde “fındık toplatma, patron, dayıbaşı, çavuş, aşçı, sucu, çuvalcı, katırcı, harmancı, peşçi,  işçi (amele) ve başakçı” gibi kavramlar bulunur. Ayrıca fındıkla ilgili sözlü kültür ürünleri ve edebiyat malzemeleri zengin bir içeriğe sahiptir. Bu kavramların her biri geçmişten gelen kültürel mirası taşır.