Arnavutluk (1945-1985) - Ali Özkan - Nobel Akademik Yayıncılık

Soğuk Savaş Döneminde Arnavutlukun lideri olan Enver Hoca yalnız Balkanlarda değil tüm dünyada farklı yönleriyle gündeme gelmiştir. İktidara geldikten sonra 40 yıl süreyle aralıksız olarak Arnavutlukta diktatörlük konumunu korumuştur.
Yapılan incelemede Arnavut halkının bir kısmı, onu hâlâ Arnavutların ulusal lideri İskender Beyden sonra büyük bir kişi olarak görmekte iken diğer bir kısmı ise onu bir vatan haini ve Arnavutlukun modernleşme yolunda en büyük engeli olduğuna inandığı görülmüştür. Ayrıca onun Arnavutluku bir “kapalı kutu” hâline nasıl getirdiği de bu incelemede ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Enver Hoca, Sovyet lideri Josef Stalini bir ilah ve Marksist-Leninist İdeolojisini de bir yaşam tarzı olarak görmüş ve uygulamalarında Stalinden daha fazla Stalinci olmuştur. Türkiyede “Enverciler” diye isimlendirilen komünist grup, aynı ideoloji ve yaşam tarzını örnek almıştır.
Çalışmamızın ilk iki bölümünde, Enver Hocanın İkinci Dünya Savaşında ülkesine bağımsızlığı nasıl kazandırdığı, kısa zamanda iktidara gelişi ve Arnavutluk İşçi Partisi’nin oluşturulması konuları göz önüne alınmıştır. Daha sonraki iki bölümde ise Enver Hocanın iktidarda kalmak için muhaliflere karşı uyguladığı etkisizleştirme siyaseti ve diktatörlük yönleri ile Komünist ülkeleri, Batılı ülkeler ve Türkiye ile olan ilişkileri farklı yönleri ile detaylı olarak ele alınmıştır.
Türkiye-Arnavutluk ilişkileri, Enver Hoca Dönemi’nde genel olarak alt seviyede sürdürülmüştür. Bunda Türkiyenin takip ettiği parlamenter demokratik yönetim şekli ile Arnavutlukun takip ettiği Marksist-Leninist yönetim şekli etken olmuştur. Bugün Arnavutluku yönetenler ya Enver Hoca Dönemi’ni yaşayanlar ya da onların çocuklarıdır. Dolayısıyla günümüzde Türkiyenin Balkan politikasını belirlerken Arnavutlukun bu döneminin bilinmesi, iki ülke arasında geliştirilecek ilişkiler için vazgeçilmez ihtiyaçtır.
Tarihî, kültürel ve akrabalık bağlarıyla birbirine bağlı olan bu iki dost ulus, Balkan barışı için vazgeçilmez iki devlettir ve öyle de kalmalıdır.