Deizmin Kısa Tarihi - Aliye Çınar - Paradigma Akademi Yayınları

Descartesın modern düşüncede açtığı gedikten dolayı, bundan böyle ruh ve beden kesin olarak birbirinden ayrılmış­tı. Dolayısıyla ruh, dolaşım dışı kalan bir sürgündeydi adeta. Bunun bireysel bir yansıması olarak, ben de, kendine tutuk- luydu. Çünkü o, ‘düşünüyorum öyleyse varım derken kalın duvarlarla örülü ben’ini izole etmişti. Zira Descartes, düşün­mek için herhangi bir uyarıcı ve diyalog olmadan da insanın düşündüğünü; belki de sadece düşündüğünü söylemişti. Kısa­cası insan, duyu dünyasından yalıtılmış olarak düşünecektir. Ancak garip bir şekilde, sistem daha çok duyusal ve dene- yimsel olan lehine isleyecekti. Bilinç dışını, bedenin dene­yimleri olarak görürsek, bu deneyimleri isleyen ruh olacaktır veya filtreler de düşünceler olmak durumundadır. Descartes dünyasından bakıldığında, önce bilinç dışı paranteze alına­caktır. Dinsel olanın yarı yarıya kültürel ve tarihsel olduğunu kabul edersek; dolayısıyla peygamberlik, dinsel miras ve dini metinler zaten rafa kalkacaktır. Bu nedenle Descartes, onca Hıristiyan eğitimi bir yana, sadece ontolojik kanıta pirim ver­mesi, bu iptal edilen detaylardan kaynaklanır. Sadece düşüne­rek var olduğunu beyan eden Descartes, bu meditasyonu biraz daha sürdürürsek, Tanrı fikrine ulaşılacağını söylemiştir.