Özyönetim Düşüncesi - Caner Sancaktar - Ayrıntı Yayınları

Hayatı degˆis¸tirebilmek için evvela “mevcut hayattan memnun olmamak” gerekir. Mevcut hayattan memnun olanlar hayatı degˆis¸tiremezler. Özyönetim düs¸üncesi “mevcut hayattan memnun degˆildir.” Hayatı degˆis¸tirebilmek için evvela “mevcut hayatın degˆis¸tirilebilecegˆini bilmek” gerekir.

Mevcut hayatın degˆis¸tirilebilecegˆini bilmeyenler hayatı degˆis¸tiremezler. Özyönetim düs¸üncesi “mevcut hayatın degˆis¸tirilebilecegˆini bilir.” Hayatı degˆis¸tirmek için evvela “bas¸ka bir hayatın mümkün oldugˆunu bilmek” gerekir. Bas¸ka bir hayatın mümkün oldugˆunu bilmeyenler hayatı degˆis¸tiremezler. Özyönetim düs¸üncesi “bas¸ka bir hayatın mümkün oldugˆunu bilir.” Özyönetim Düs¸üncesi, tarihsel süreçte hümanist, sosyalist ve anars¸ist düs¸ünceler, is¸çi sınıfı mücadeleleri ve çes¸itli sosyalist deneyimler sonucunda ortaya çıkıp gelis¸ti.

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yükselis¸e geçen sosyalist ve anars¸ist mücadeleler, sendikalist hareketler, 1871 Paris Komünü deneyimi, İngiltere’de Fabian Hareketi, Rusya’da 1905 ve 1917 devrimleri ve ayrıca 20. yüzyılda bazı ülkelerde dönem dönem gerçekles¸tirilmis¸ olan ve is¸çileri “belli bir düzeyde” karar alma süreçlerine katmıs¸ yasal düzenlemeler ve kurumsallas¸malar özyönetim düs¸üncesinin gelis¸mesine önemli katkı sagˆladı. Fourier, Owen, Blanc, Marx, Buchez, Bakunin, Proudhon, Lenin, Luxemburg ve Gramsci gibi teorisyenler özyönetim düşüncesinin basamaklarını inşa ettiler. Elinizdeki kitap, bu düşünce geleneğinin köklerini Rousseau’ya dayandırarak, günümüze kadar varan bir iz sürmektedir.

Özyönetim düs¸üncesi, Rousseau’dan Yugoslavya’ya uzanan henüz bitmemis¸ “özgürlük arayıs¸ıdır”. Bu arayıs¸ın kaynagˆında “liberal temsili demokrasinin, özel mülkiyetin, kapitalizmin ve devletçiligˆin” eles¸tirisi vardır. Liberal temsili demokrasinin ilk felsefi eles¸tirisini Fransız filozofu Roussseau yapmıs¸tır. “İnsanlar arası es¸itsizlikler”in ve çes¸itli murdarlıkların (hile, açgözlülük, bencillik, cimrilik, merhametsizlik, çıkar çatıs¸ması, savas¸) kökeninde “özel mülkiyet”in oldugˆunu kes¸fetmis¸tir. Rousseau’nun bu kes¸fi, hem modern özyönetim düs¸üncesini hem de sosyalist ve anars¸ist düs¸ünürleri derinden etkilemis¸tir.

Son yıllarda ülkemizde de tartışma gündeminde önemli bir yer bulan “özyönetim” kavramı, her açıdan, hem düşünsel hem de pratik arayışlara ihtiyaç duyuyor. Caner Sancaktar’ın bu kitabı, önemli bir boşluğa işaret ederken, toplumsal yaşamdaki bir damara da işaret ediyor: Özyönetim düs¸üncesi “hayatı degˆis¸tirmek istiyor.