Papa ve Mussolini - David I. Kertzer - Ayrıntı Yayınları

Hasta, yaşlı, bir önceki yılın kan dolaşım sistemi bozukluğunu zorlukla atlatmış Papa XI. Pius Tanrıya kendisine birkaç gün daha bağışlaması için yalvarıyordu. Vatikanda üçüncü kattaki bürosunda beyaz elbisesi içinde masasına oturmuştu; bastonu yakınındaki duvara dayalıydı. İtalyanın en yüksek dağlarının zirvelerine tırmanmaları döneminden kalma paslı barometresi ve pusulası, uzun zaman önceki günlerin bir hatırası olarak bir kenarda durmaktaydı. Eski bir diyapazon da bir çekmecede bulunuyordu. (...) Şimdi sonunun yaklaştığını bilerek kâğıtlarının düzen içinde olduğundan emin olmak için bütün çekmeceleri yokladı.Gündüzleri Aziz Peter Meydanına bakan üç pencereden odasına ışık dolmaktaydı. Ama şimdi geceydi ve küçük masa lambasından, önünde bulunan yatağının çarşafları üzerine donuk sarı bir ışık vurmaktaydı. Tanrının bir nedenden dolayı hayatını sürdürmesine izin verdiğini düşündü. Yeryüzünde Tanrının vekiliydi. Söylemek zorunda olduğu şeyi söylemeden ölemezdi.

Papa nihai mesajını duymaları için İtalyanın bütün piskoposlarını Romaya çağırmıştı. Toplantı on gün sonra 11 Şubat 1939da Aziz Peter Kilisesinde yapılacaktı. Bu tarih, Lateran Antlaşmasının, yani XI. Piusun İtalya diktatörü Mussoliniyle imzaladığı ve İtalyayla Roma Katolik Kilisesi arasındaki on yıllar süren düşmanlığa son veren tarihi antlaşmanın onuncu yıldönümünü ifade etmekteydi. Bu antlaşmayla altmış sekiz yıl önceki kuruluşundan bu yana çağdaş İtalyayı belirlemiş olan Kiliseyle devletin birbirinden ayrılmasına son verilmiş ve Kilisenin Mussolininin faşist hükümetinin istekli bir ortağı olduğu yeni bir çağ açılmıştı...

Papa ve Mussolini, İtalyada faşist diktatörlük ile din arasındaki ilişkinin anatomisini çıkaran muhteşem bir çalışma...