Selçuklularda Vergiler - Erdoğan Merçil - Bilge Kültür Sanat

Devletlerin yapacakları icraatlar için gelire ihtiyaçları vardır. Bu gelir kaynaklarından biri de vergilerdir. Nitekim Büyük Selçuklu Devleti ve kolları (Irak, Suriye, Kirman ve Anadolu) kurulduktan sonra gerekli işlemleri yapabilmek için kendilerine tabi olan halktan vergi toplamışlardır. Bu eserde; Selçuklu döneminin ilgili kaynaklarından faydalanılarak zikri geçen vergiler tespit edilmeye çalışılmıştır. Büyük Selçuklu Devleti sultanları vergi toplayan görevlilerden halka iyi davranılmasını istemektedirler. Ayrıca olağanüstü vergileri toplamak zorunlu bir durum olursa halk arasında zengin ve fakir ayırımı yapılmayacaktı.

Türkiye Selçukluları dönemini ise belki de ikiye ayırmak gerekecektir. Kösedağ Savaşındaki (1243) Moğollar karşısındaki mağlubiyete kadar bağımsız elde edilen vergiler, bu tarihten sonra Moğollara ödenmeye başlamış, Anadoluda zorla ve zalimce alınan vergiler halkın şikayetlerine sebep olmuştur. Özellikle Anadoluya vergi toplamaya gelen İlhanlı görevliler bu konuda yeterince bilgi sahibi olmadıklarından aşırı taleplerinden dolayı halk göç etmek zorunda dahi kalmıştı. Türkiye Selçukluları zamanında refah içinde yaşayan Anadolu halkı İlhanlılar zamanında ortaya çıkan yeni yeni vergilerle iktisadi bakımdan çökmüş bir durumdaydı.