Türkiye’de Profesyonelleşme Sürecinde Mimarlar ve Persona Kurulumları (1882-1951)

Geç Osmanlıda ve Erken Cumhuriyet Türkiyesinde modernlik deneyimlerinin farklı katmanlarından bir bölümünü temsil eden mimarlık mesleğinin profesyonelleşme süreci, geliştikleri toplumun ve meslek piyasasının mekâna ilişkin kültürel, fiziksel, materyal ve simgesel talepleri ve mimarların bu taleplere verdiği cevaplarla şekillenmiştir. Mimarların persona kurulumları, yeni bir mimarlık epistemesinin inşası, akademikleşme, yapı malzeme ve teknolojilerinin gelişimi ve dönemin mimarlık modalarından beslenmiş ve yerel meslek piyasasında faaliyet gösteren toplumsal aktörlerle kurulan sembolik etkileşim aracılığıyla sürekli yeniden gözden geçirilerek farklı şekillerde müzakere edilmiştir. Mimarlar Türkiyede çok katmanlı ve bileşenli alternatif modernlik üretimi panoramasında sosyokültürel ve mekânsal tasarıma yönelik bir dizi modernlik talebinin ve deneyiminin öznesi ve nesnesi olarak yer almışlardır.
Mimarların persona kurulum koreografilerinin gelişim sürecinde toplumsal statü arayışları, bu yönde bir kamuoyu oluşturma çabaları, farklı düzlemlerde çıkar çatışmaları, çelişki ve çözüm süreçleriyle, formel ve enformel uzlaşılarla koşullanmıştır. Burada işverenden duvar ustasına, malzeme tedarikçisinden mekânın kullanıcısına varıncaya kadar mimarlık üretiminin farklı aktörleriyle diyalojik bir ilişki söz konusudur. Farklı eğitimsel, kültürel ve sosyal sermaye, bilgi ve beceri türlerini temsil eden toplumsal aktörlerin katılımıyla gelişen mimarlık üretiminde, mesleklerini zihinsel emek, entelektüel ve sanatsal bir disiplin olarak kurmaya çalışan mimarlar, sesi en güçlü duyulan taraflardan biri olmuştur.