Umut İlkesi - Cilt: 2 - Ernst Bloch - İletişim Yayınevi

Geçtiğimiz yüzyılın en önemli özgürleşme kuramlarından birini sunan Umut İlkesi, hem Frankfurt Okulu ile bağıntısında hem de Sartreın da içinde yer aldığı Marksist Hümanizm akımı içinde tanımlanagelen ama her zaman aykırı olan bir filozofun, Blochun ana eseridir. Tanrıtanımaz bir dinin içinden konuşan, zamanla/tarihle peygamberâne bir ilişki kuran, bir umut ve gelecek felsefesini, gelecek bir özgürlük krallığı düşünü sunan Blochun ütopyasının sosyalist bir ütopya olduğunu biliyoruz.

Ama onun reel sosyalizmin ütopyayı gelecek kavramının dışında bırakan pozitivizminden de köklü bir şekilde ayrıldığını da biliyoruz. Düşlemek, umut etmek ve eylemek arasındaki
bağıntıyı, belirlenimci bir yapma iradesinde değil, özgürleştirici bir istemede bulduğu için Bloch, tarihi insanlığın saklı düşlerinin hikâyesi olarak okur...

Blochun ütopya kavramında sadece politik bir dönüştürme/ değiştirme arzusunu değil, aynı zamanda insanın değer yaratma kapasitesini de görmesi, onun gerçeklik kavramını pozitivist bir zeminde değil, yani olgusallık zemininde değil, hakikilik/sahicilik kavramının işaret ettiği zeminde yani ahlaksal alanla ilişkisinde tanımladığının göstergesidir... Sahicilik, özgürlük bilincinin eylemin kılavuzu olmasında değil, eylemin bizzat kendisinin bu bilinci görünür kılan şey olmasında bulunur...

Gelecek kategorisinin epeydir insanlığın ufkundan çıktığı, insanlığın fasit bir şimdiye kapandığı zamanlarda Blochu okumak, daha iyi bir yaşam arzusunun, aslında geleceğe açılan kapının kendisi olduğunu görmeyi/hatırlamayı sağlayabilir.

Edebi, hatta şiirsel, kimi zaman da sırlı bir dille kelimelere dökülen bir insanlık hikâyesini, tarihe tanıklığın felsefi tarzının büyük örneklerinden birini okurken, bu sırlı dilin Türkçede dile gelmesinin zorluğunu aşmanın da büyüklüğü fark edilecektir.

Nilgün Toker